Curatieve zorg
Op weg naar vertrouwde zorg
De curatieve zorgsector is de laatste jaren ingrijpend veranderd. De overgang van budgetfinanciering naar prestatiebekostiging met integrale tarieven heeft gezorgd voor een aanzienlijke toename van de uitvoeringslasten voor de instellingen. De administratieve stroomlijning van medische verrichtingen via het DBC- en DOT-systeem heeft tot veel discussie geleid over de interpretatie van regelgeving en de rechtmatigheid van declaraties. Tegen de achtergrond van bezuinigingsdruk en kostenbeheersing lijkt het maatschappelijk vertrouwen in de sector en in het beleid van de overheid te dalen.
In de zorgsector bestaat echter grote behoefte aan deregulering, vereenvoudiging en vermindering van de uitvoeringslasten voor de instellingen. Dit vraagt om passende regie door de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en om een efficiënte ketenverantwoording op basis van vertrouwen. Dit is de belangrijkste boodschap van de in juni 2015 verschenen Open brief van de NBA met als titel 'Op weg naar vertrouwde zorg'.
Drie signalen en aanbevelingen
In de open brief staan drie signalen centraal:
- Onduidelijke governance vraagt om meer regie
- Meer regels in de zorg werkt averechts
- De verantwoordingsketen is niet efficiënt genoeg
Bijna vier jaar geleden schreef de NBA haar publieke managementletter (PML) 'Nieuwe bakens voor de zorg'. De situatie die toen werd geschetst is onverminderd actueel. Er is nog steeds sprake van spanning tussen publiek recht (regulering ) en privaat recht (marktwerking). De sector is sterk gereguleerd, met talloze partijen die vaak denken vanuit de eigen jurisdictie en niet vanuit het perspectief van de totale zorgketen. De aansturing door de overheid is vooral financieel gericht, met het accent op de rechtmatigheid van de bestedingen en de beheersing van het macrobudget.
De NBA schrijft de Open brief omdat zij aandacht wil vragen voor de governance, verantwoording en controle in de zorg. Hierbij ligt de focus op de curatieve zorgsector. Dit betreft de ziekenhuizen, universitaire medische centra (UMC's) en zelfstandige behandelcentra (ZBC's), verder aangeduid als instellingen. Een groot deel van onze observaties geldt echter eveneens voor de sector langdurige zorg en de zorg die valt onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet.
Vanuit haar maatschappelijke rol en kennis van de sector leveren accountants graag een bijdrage aan de discussie over meer vertrouwen en minder regels in de zorg. Hierbij stellen zij de macro-beleidsdoelen van de overheid zoals het betaalbaar houden van het zorgstelsel of de principes van gereguleerde marktwerking overigens niet ter discussie.
Elk signaal leidt tot een bijbehorende aanbeveling:
- Breng de governance op orde en neem regie
- Zet meer in op uitvoerbaarheid en afstemming
- Rol horizontaal toezicht sectorbreed uit
Sector in stroomversnelling
Naast maatschappelijk relevant is de zorgsector een belangrijk onderdeel van de Nederlandse economie en een van de grootste kostenposten binnen de Rijksbegroting. Er zijn diverse factoren waardoor de zorgkosten blijven stijgen. Meer welvaart brengt eigen ziekten met zich mee, waaronder zwaarlijvigheid, hoge bloeddruk en diabetes. Mensen leven langer. Door goede zorg en vergrijzing neemt het aantal ouderen toe. Juist in de laatste levensjaren zijn de zorgkosten het hoogst. Nieuwe medische ontwikkelingen maken behandelingen duurder. Het is niet meer de vraag of de kosten stijgen, maar in welke mate deze stijging beheerst kan worden. Daarbij speelt nog de complicatie dat de zorgvraag in Nederland niet evenredig is verdeeld.
Het belang van een kostenefficiënt zorgsysteem is groot. De overheid is voortdurend bezig met het uitdenken van nieuwe wegen om de zorgkosten te beheersen. De laatste majeure operatie in de curatieve sector was de overgang naar prestatiegerichte bekostiging met integrale tarieven. Hierbij wordt een centrale rol toegekend aan de zorgverzekeraars, die via prestatie afspraken erop moeten toezien dat de instellingen niet teveel kosten declareren.
In de zorgsector staat nog steeds het systeemdenken centraal. Oplossingen worden gezocht in regels, kaders, controle en toezicht. Vanuit kostenbeheersing waarschijnlijk legitiem, maar dit mag niet ten koste gaan van de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg, of teveel overhead veroorzaken. Er moet ook ruimte zijn voor mensgericht denken en vertrouwen op de professionaliteit van de zorgverlener, waarbij goede zorg voor de patiënt centraal staat.
In deze stroomversnelling van ontwikkelingen bestaat bij de instellingen grote behoefte aan duidelijke governance, minder uitvoeringsregels en efficiënte verantwoording.