Rapport Oorzakenanalyse continuïteit

Continuïteit: ons gezamenlijk belang

88% van de failliete organisaties deponeert voor het laatste boekjaar geen jaarrekening of 403-verklaring binnen de wettelijke termijn. Dit is een van de belangrijkste conclusies uit het rapport van de Werkgroep Continuïteit, een samenwerking tussen de NBA, SRA en accountantsorganisaties, over de rol van de accountant bij bedrijfscontinuïteit.

Opzet van het onderzoek

Het onderzoek liep langs drie sporen:

• Het eerste deel van het onderzoek bestond uit een dataonderzoek naar faillissementen in Nederland in de periode vanaf 2012 tot en met 2020. Dit onderzoek werd uitgevoerd door de Foundation for Auditing Research, in opdracht van de Werkgroep Continuïteit.
• Als tweede bundelde de werkgroep de kennis uit beschikbare (internationale) wetenschappelijke artikelen op het gebied van continuïteit.
• Als derde nam de werkgroep interviews af met diverse stakeholders, van binnen én buiten de sector, om bij hen te achterhalen waarom het volgens hen soms 'fout' gaat in de beoordeling van de continuïteit door de accountant.

Belangrijkste conclusies

88% deponeert geen jaarrekening of 403-verklaring

Uit het data-onderzoek bleek dat 88 procent van de failliete organisaties voor het laatste boekjaar geen jaarrekening of 403-verklaring deponeert binnen de wettelijke termijnen. Daarnaast kwamen de onderzoekers erachter dat 71 procent van de gedeponeerde jaarrekeningen in het jaar voorafgaand aan een faillissement geen expliciete toelichting van het management over de onzekerheid van de continuïteit bevat.

Als gevolg van het niet-deponeren van een jaarrekening, ontbreekt bij 88 procent van de faillissementen dus ook een controleverklaring voor het boekjaar voorafgaand aan het jaar van faillissement. In de wel aanwezige controleverklaringen bij de gedeponeerde jaarrekeningen is in 63 procent van de gevallen geen materiële onzekerheid over continuïteit (going concern-verklaring) of vrijwillig toelichtende paragraaf opgenomen.

Onwaarschijnlijk dat going concern-verklaring een selffulfilling prophecy wordt

Uit de studie van beschikbare (internationale) wetenschappelijke artikelen op het gebied van continuïteit kwam naar voren dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de going concern-verklaring een selffulfilling prophecy wordt. Uit de bestudering van wetenschappelijke artikelen kwam ook dat stakeholders meer steunen op vertrouwelijke, van de organisatie verkregen informatie, dan op publiekelijk beschikbare informatie.

316 observaties waarom het soms fout gaat

Uit de 18 interviews met diverse stakeholders om bij hen te achterhalen waarom het volgens hen soms 'fout' gaat in de beoordeling van de continuïteit door de accountant, kwamen maar liefst 316 observaties. Deze observaties heeft de werkgroep in 37 verschillende root cause-factoren ingedeeld en uiteindelijk in vier thema's.

Mooie stappen

Agnes Koops-Aukes, lid raad van bestuur PwC Nederland en sponsor van de werkgroep, verwacht dat accountantsorganisaties en de wetgever "mooie stappen" kunnen zetten op basis van de uitkomsten in deze rapportage. "Van het tijdig deponeren van de jaarrekening en de verbeteringen in cultuur en gedrag tot aan de vasthoudende rol van de accountant. Dat maakt dit rapport meer dan de moeite waard. Tot slot: we krijgen als werkgroep wel eens de vraag of alle aandacht en ophef rondom continuïteit wel terecht is. Immers, slechts een klein aantal faillissementen veroorzaakt die grote schade. Tegen hen zou ik willen zeggen: Elk faillissement waar wij als accountant niet tijdig hebben gewaarschuwd waar dat wel had gemoeten, is er één te veel. En juist omdat we een faillissement niet dagelijks meemaken als accountant, is er des te meer reden om van elkaar te leren en dit onderwerp met elkaar prioriteit te geven."