NBA Alert 48 Accountantscontrole decentrale overheden 2023

Achtergrond

De wet- en regelgeving, die opname van een verantwoording over de financiële rechtmatigheid van de baten, lasten en balansmutaties (de zogenaamde rechtmatigheidsverantwoording) in de jaarrekening 2023 van decentrale overheden (provincies, gemeenten en gemeenschappelijke regelingen) voorschrijft, is onvolledig aangepast. Hierdoor ontbreekt een sluitend wettelijk kader voor:

• het opstellen van een jaarrekening 2023 met daarin een rechtmatigheidsverantwoording door alle decentrale overheden en de accountantscontrole van de rechtmatigheidsverantwoording als onderdeel van het getrouwheidsoordeel in de controleverklaring bij de jaarrekening 2023 als geheel;
• het rapporteren door accountants in de controleverklaring 2023 bij de jaarrekeningen van provincies en provinciale gemeenschappelijke regelingen over de financiële rechtmatigheid van baten, lasten en balansmutaties van specifieke uitkeringen.

Over de problematiek

Deze NBA Alert behandelt de invloed van imperfecte regelgeving op de accountantscontrole van en oordeelsvorming bij de jaarrekening 2023 van decentrale overheden. De casuïstiek ziet toe op twee aspecten:

• controle en oordeelsvorming over de getrouwheid van de jaarrekening van provincies en gemeenten en hun gemeenschappelijke regelingen;
• controle en oordeelsvorming over de financiële rechtmatigheid van specifieke uitkeringen in de jaarrekening van provincies en provinciale gemeenschappelijke regelingen.

Gevolgen voor de controle en voor de oordeelsvorming

Getrouwheid

De wet- en regelgeving die relevant is voor de controle van en oordeelsvorming bij de jaarrekeningen  van gemeenten, provincies en gemeenschappelijke regelingen betreft het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado). De aanpassingen van het BVV en het Bado zijn door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties niet tijdig doorgevoerd.

Doordat decentrale overheden de beoogde invoering van de rechtmatigheidsverantwoording wel al ter hand hebben genomen, via lokale afspraken met de gemeenteraad of provinciale staten, kunnen zich verschillende scenario's voordoen in de jaarrekening 2023. Aan de hand van te onderkennen scenario's zijn in de NBA Alert aanwijzingen opgenomen voor de uitvoering van de accountantscontrole van de jaarrekening 2023 en de oordeelsvorming over de getrouwheid van de jaarrekening in de controleverklaring.

Specifieke uitkeringen

Per abuis heeft de wetgever bij de aanpassing van de Provinciewet een bepaling ten aanzien van de controle en oordeelsvorming over de specifieke uitkeringen niet aangepast. Daardoor moeten de accountants deze specifieke uitkeringen op basis van het Bado wel controleren, maar is er geen wettelijke basis om een oordeel hierover op te nemen in de controleverklaring 2023. Zonder oordeelsvorming over de financiële rechtmatigheid van de specifieke uitkeringen zullen grote onzekerheden op rijksniveau ontstaan bij de verschillende departementen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft in de Provinciewet dezelfde aanpassing beoogd als in de Gemeentewet. Het herstelproces via een Verzamelwet is in gang gezet en dit wetsvoorstel ligt voor in de Tweede Kamer.

De huidige status van de regelgeving leidt ertoe dat accountants bij provincies in de controleverklaring 2023 uitsluitend in de vorm van een benadrukkingsparagraaf de financiële onrechtmatigheden in de SiSa-bijlage (Single information, Single audit) zouden kunnen benadrukken. De NBA vindt het echter belangrijk dat accountants zich in de controleverklaring ook (positief) uitspreken over de rechtmatigheid van de verantwoordingsinformatie over specifieke uitkeringen. In de NBA Alert wordt nader uitgewerkt hoe accountants van provincies tot oordeelsvorming kunnen komen in de controleverklaring.

Hoe verder naar 2024

De NBA heeft met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, VNG, IPO en de Algemene Rekenkamer gesproken over de imperfecties in de wet- en regelgeving en dat wij de accountants middels de NBA Alert informeren over de gevolgen voor de accountantscontrole en de controleverklaringen bij de jaarrekeningen 2023. In gesprekken met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de NBA aangedrongen op snelle oplossingen om de tekortkomingen voor 2024 spoedig te herstellen, waarop toezeggingen zijn ontvangen dat het ministerie dit proces ter hand neemt. De NBA alsook de Algemene Rekenkamer participeren in dit vervolgproces ter aanpassing van BBV, Bado en overige wettelijke kaders om controle en oordeelsvorming bij jaarrekeningen en specifieke uitkeringen voor 2024 mogelijk te maken.