Volgens minister Kaag vervullen accountants een belangrijke publieke en maatschappelijke taak en moet je op de handtekening van een accountant kunnen vertrouwen. "Helaas is vertrouwen in de accountancy niet altijd meer vanzelfsprekend. Dat komt door incidenten maar ook door structurele tekortkomingen. Met deze wet wil het kabinet de kwaliteit van de controle door de accountant duurzaam verbeteren."

Kwaliteit

De nieuwe wet verplicht accountants om aan de NBA te rapporteren over de kwaliteit van wettelijke controles, aan de hand van kwaliteitsindicatoren (AQI's). De NBA maakt de rapportages openbaar. Doel is om inzicht te bieden in aspecten van kwaliteit en de werkwijze van de accountant. Belanghebbenden kunnen zo zien hoe accountantsorganisaties scoren op bepaalde indicatoren en op deze manier een weloverwegen vergelijking maken. 

De rapportageplicht gaat in eerste instantie gelden voor de zes oob-accountantsorganisaties. Het kabinet wil de werking van de indicatoren na een periode van twee tot drie jaar evalueren. De overige accountantsorganisaties volgen daarna, zo stelt het ministerie.

De wet verduidelijkt het doel van het stelsel van kwaliteitsbeheersing. De AFM kan daar toezicht op houden. Ook worden meer grote kantoren verplicht een raad van commissarissen in te stellen.

Aanwijsbevoegdheid

Beursfondsen en andere organisaties van openbaar belang kunnen straks, als het hun zelf niet lukt om een accountantsorganisatie te contracteren, de NBA vragen om toewijzing van een accountantsorganisatie.

Dan moet wel sprake zijn van bewezen inspanningen om zelf een accountant te vinden. Ook moet worden onderbouwd waarom een oob-organisatie er zelf niet in is geslaagd om een controlerend accountant te vinden.  

Wijzigingswet

Het wetsvoorstel wijzigt de Wet toezicht accountantsorganisaties, de Wet op het accountantsberoep en de Wet tuchtrechtspraak accountants, maar beoogt geen stelselwijziging, schrijft demissionair minister Kaag. Daarom wordt nu gesproken van de 'Wijzigingswet accountancysector': de Wet tot wijziging van enkele wetten op het terrein van de accountancy in verband met maatregelen ter verhoging van de kwaliteit van de wettelijke controles.

Het wetsvoorstel als geheel is gericht op verbetering van de kwaliteit van wettelijke controles. Een aantal maatregelen, zoals de kwaliteitsindicatoren, ligt in lijn met de aanbevelingen in het rapport van de kwartiermakers, aldus het ministerie.

Behandeling

De conceptwet werd medio 2021 al ter consultatie voorgelegd en daarna op een aantal punten aangepast. In juli 2022 ging hij voor advies naar de Raad van State en uiteindelijk werd het wetsvoorstel in augustus 2022 gepubliceerd.

In het commissiedebat accountancy van maart 2023 werd gevraagd om een mkb-toets bij de nieuwe wet, waar de minister van Financiën gehoor aan gaf. Op uitnodiging van de NBA heeft een aantal accountantskantoren meegewerkt aan die toets. 

De mkb-toets lijkt voor aanpassingen te hebben gezorgd, zoals rondom de rapportageplicht voor AQI's, die vooralsnog alleen geldt voor de zes oob-accountantsorganisaties. Dat punt had de NBA ook meegegeven in haar consultatiereactie op het concept-wetsvoorstel. 

Begin december stemde de ministerraad in met het wetsvoorstel, waardoor de wet nu voor behandeling naar de Tweede Kamer is verzonden.

Wetsvoorstel