Duurzaamheidsdilemma

Interview over intrinsieke motivatie met Bob Beusekom

'Luister naar je onderbuikgevoel'

Het huidige klimaat waarin ESG steeds meer in rapportages wordt ingebed heeft een groot nadeel, vindt Bob Beusekom RA, zelfstandig werkzaam als adviseur en interim-manager op het gebied van strategie en change. 'Vroeger draaide het vooral om intrinsieke motivatie. Nu lijken veel bedrijven het meer als een verplichting te voelen.'

Wat zijn je ervaringen met ESG-rapportages bij bedrijven?

"ESG lijkt over nieuwe spannende ontwikkelingen te gaan maar ik rapporteerde er dertig jaar geleden al over. Ik vond het als accountant belangrijk om niet alleen de financiële cijfers te controleren maar ook te kijken naar de achtergrond van leveranciers en de diversiteit in de directie. Met die informatie werd aanvankelijk weinig gedaan. In de jaren negentig won Sligro - een klant van mij - een prijs voor het meest transparante jaarverslag. Daarmee liepen ze voor de troepen uit. Ze deden dat omdat ze het juiste wilden doen. En ook bij de bedrijven waar ik later als accountant in business werkte kon ik aandacht aan people, planet and profit geven als er vanuit het bestuur prioriteit aan werd gegeven. Bij het dealerbedrijf waar ik twintig jaar geleden als financieel directeur werkte had ik een heel 'groene' bestuurder. Duurzaamheid mocht van hem wel wat kosten al lag het zwaartepunt vooral op het sociale. Het bedrijf was heel goed voor haar personeel. Dat had niet alleen met idealisme te maken. De dealer zag het ook als een opstapje om preferred customer te worden van de importeur."

Wat zijn dilemma's rond ESG? 

"Zolang het financieel goed gaat is het eenvoudig om vast te houden aan duurzame principes, maar wat doe je als de bedrijfsresultaten tegenvallen? Kies je dan nog steeds voor die duurdere groene leverancier? Ik zou - als accountant die assurance moet geven - kritisch zijn bij bedrijven die weinig verdienen maar wel claimen dat ze duurzaam zijn. Als het alle hens aan dek is, zet je minder in op deze processen. Op die momenten moet je met een extra scherpe blik kijken. Is hun werkwijze wel zo duurzaam als ze beweren? Is er geen sprake van greenwashing? Daarnaast moet je luisteren naar je onderbuikgevoel. Als ik een start up beoordeel kijk ik meer naar de persoon en minder naar de harde plannen. Daar moet je een goed gevoel bij hebben. Dat geldt bij de beoordeling van ESG-initiatieven net zo."

"In 2016 werkte ik voor een gezondheidsorganisatie in Brisbane, Australië en had duurzaamheid in mijn portefeuille. In Nederland draait alles om stikstof en milieu maar in Australië ligt de focus vooral op governance. In mijn rol als commissaris zag ik met hoeveel beleid op het gebied van privacy en bescherming van persoonsgegevens zo'n organisatie te maken heeft. Ook de regelgeving rond diversiteit is daar heel belangrijk. Bedrijven moeten bijvoorbeeld rapporteren over het aantal Aboriginals in de organisatie. Milieu krijgt minder aandacht. In Australië wordt veel verdiend aan steenkool. En omdat het land dunbevolkt is – 25 miljoen mensen in een land zo groot als Europa – vinden maar weinig mensen het een probleem dat er in de outback mijnbouw is."

Heb je wel eens meegemaakt dat een bedrijf waar je werkte zich schuldig maakte aan greenwashing?

"Nee, wel pinkwashing. Soms propageert een organisatie diversiteit en inclusie maar zetten ze het het niet door naar beleid. Het is makkelijk om divers te zijn. Inclusie is wat anders. Dan gaat het om de vraag of je je er thuis voelt. Het is niet voldoende om als bedrijf met een eigen boot mee te varen in de Pride."

"Het lijkt alsof we door het maatschappelijke debat rond duurzaamheid de wind in de zeilen hebben maar ik betwijfel het. Ik hoorde laatst een cfo verzuchten dat het jaarverslag steeds dikker wordt. Hij vond dat de maatschappelijke acceptatie wel heel veel toelichting vroeg. Dat is wel een verschil met vroeger. Toen draaide het vooral om intrinsieke motivatie. Nu lijken veel bedrijven het rapporteren over ESG vooral als een verplichting te voelen."