Dilemma Interview

Annette Houwaart en Evelien van Proosdij: 'Als je in de emotie zit moet je er iemand bijhalen'

Geven accountants genoeg aandacht aan dilemma's?

Van Proosdij: "Ik heb als accountant dagelijks met dilemma's te maken. Meestal zijn ze vakinhoudelijk. Is een transactie wel of niet ongebruikelijk? Is een belastingconstructie toegestaan? Soms gebruik ik ChatGTP om informatie te verzamelen over een onderwerp. Vervolgens moet je even de tijd nemen om alles te overwegen. Dat achterover leunen helpt om je gedachten te ordenen."

Houwaart: "Wat mij opvalt is dat veel accountants bang zijn om hun nek uit te steken bij dilemma's. Er is moed voor nodig om je vaktechnische standpunt te verdedigen. We zijn in een afvinkcultuur terecht gekomen waar we als accountants vooral regels toepassen in plaats van uitleggen waarom we het in een specifiek geval anders doen. De regelgeving is principle based. Dat betekent dat er een grijs gebied is waarin je professioneel judgement kan toepassen."

"Stel dat de bank in het kader van een Wwft-onderzoek aan een samenstelaccountant vraagt om gecontroleerde informatie over de organisatiestructuur van een klant. Formeel luidt het dat je het niet kan doen omdat je zo'n onderzoek niet volgens de accountantsstandaarden kunt uitvoeren. Tegelijkertijd zit je klant met een probleem. Hij kan geen bankrekening openen zolang het onderzoek niet is afgerond. Misschien is het in overleg met de klant en de bank wel mogelijk om een mededeling te doen op basis van je samensteldossier. Die mededeling moet dan wel een deugdelijke grondslag hebben en goed gedocumenteerd zijn. Dan treed je even terug uit het stramien van de NV COS en val je terug op de VGBA."

Een dilemma is een cadeau, vindt Leen Paape, emeritus hoogleraar Corporate governance. Zijn jullie het daar mee eens?

Van Proosdij: "Achteraf is het een cadeau maar in eerste instantie krijg je er een knoop van in je maag. Ik ben drie jaar geleden mijn eigen kantoor begonnen. Met een van mijn eerste klanten was al snel de relatie niet goed. Dat liep zo hoog op dat hij mij aansprakelijk wilde stellen. Omdat ik hier geen ervaring mee had ben ik gaan sparren met mijn waarnemer, de NBA en de service-organisatie. Die gesprekken leverden nuttige informatie op – tot hoever gaat je zorgplicht? – maar het hielp ook om de frustratie kwijt te raken. Als je in de emotie zit moet je er iemand bijhalen. Wat ik van dat dilemma heb geleerd is dat ik meer naar mijn intuïtie moet luisteren. Als beginnend zelfstandige ben je blij met iedere nieuwe klant maar wat zegt je onderbuik?"

Houwaart: "Als accountant heb je je vaktechnische verantwoordelijkheid maar je bent in het mkb ook vaak zelf ondernemer. Dat kan bijten. In het dilemma dat ik heb aangedragen voor de DilemmApp gaat het daarover. Schakel je een ander accountantskantoor in als je voor een vraag van een klant de kennis niet in huis hebt? Dat is vaktechnisch niet ingewikkeld maar de zakelijke kant kan het lastig maken. Ik hoorde dit dilemma tijdens een persoonlijk gesprek met een accountant. Hij vertelde dat zijn beste medewerker op die klant zat. Hij was bang dat hij die klant zou kwijtraken aan die concullega en misschien ook wel zijn medewerker. Zoiets raakt de kwaliteit van het hele kantoor."

Van degenen die reageerden op dit dilemma in de DilemmApp verwijst 49 procent de klant door naar een deskundige. 34 procent koopt het advies voor eigen rekening in en geeft dat zelf aan de klant. Maar 3 procent probeert het probleem zelf op te lossen. Wat is je eigen oplossing?

Van Proosdij: "Als een klant een vraag heeft waar ik geen antwoord op heb is mijn eerste gedachte: had ik dit moeten weten? Ik zou in dit voorbeeld een deskundige inschakelen maar wel de regie houden. Zodat je bij mails wordt meegenomen in de cc en er bij bent als het antwoord wordt teruggekoppeld. Dat zorgt wel voor een nieuw dilemma want wat doe je met jouw uren dat je er tussen zit? Zet je die op de factuur of niet? In de mkb-praktijk luistert dat nauw."