Dilemma-interview:

Sandra Schreuder: 'Je moet het probleem samen afpellen'

Geven accountants genoeg aandacht aan dilemma's?

"Ik geloof dat het aantal klachten zou verminderen als accountants meer met dilemma's aan de slag gaan. Wat ik in veel tuchtzaken zie is dat accountants te doenerig zijn. Ze bewaken hun positie niet en schieten direct in de uitvoering terwijl er vaak een belangenconflict speelt. Dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer een accountant optreedt als partijdeskundige en een beoordelingsrapport schrijft. Daarmee brengen ze zichzelf in een kwetsbare positie. Dat geldt vooral voor accountants van kleinere kantoren.

Bij een groot kantoor kijkt vaktechniek meestal mee, maar bij een kleiner kantoor zie je dat een accountant soms door een nieuwe klant of de buurman wordt gevraagd om 'even iets op papier te zetten'. Op zo'n moment moet je jezelf een aantal kritische vragen stellen. Kloppen de cijfers? Wat gebeurt er met mijn rapport? Wordt het in een gerechtelijke procedure gebruikt? Gaat wat je opschrijft niet in tegen het algemeen belang? Vraag je af in welke context het wordt gebruikt. Welke spelregels gelden er?"

Zie je daarin verschillen met andere sectoren?

"Ik ben ook plaatsvervangend voorzitter van een medisch tuchtcollege en wat je daar ziet is dat casuïstiek en intervisie veel meer ingebed zijn in de organisatie. Het is niet alleen een wettelijke verplichting om regelmatig te reflecteren op je eigen handelen en te leren van incidenten en calamiteiten maar het hoort bij de cultuur. Dat heeft ook te maken met de gevolgen die veel groter zijn als je een fout maakt. Dan praat je niet over een financiële tegenvaller maar een mensenleven. In een accountantsorganisatie wordt het eerder als een zwakte gezien als je praat over een dilemma waar je mee worstelt. Een Young Prof klopt voor zoiets ook niet zo snel aan bij een partner.

Een dilemma wordt kleiner als je er naar kijkt. Als je wegkijkt wordt hij groter. Je moet het probleem samen afpellen en kijken naar alternatieven. Het zou goed zijn als accountants er meer voor open staan. Ze vinden het vaak lastig en willen het weg redeneren terwijl je beter de tijd kan nemen om het gesprek er over aan te gaan. Helemaal representatief is mijn beeld van accountants niet. Ik zie vooral de rotte appels en onrijpe peren. Daarom laat ik mij graag inspireren door de beroepsgroep. Bijvoorbeeld tijdens een bezoek aan de Accountantsdag. We nodigen ook Young Profs uit voor een bezoek aan de Accountantskamer. Dan zie je bevlogenheid."

Wat vind je van de DilemmApp?

"Ik kende hem niet maar het lijkt mij een handig hulpmiddel. Het helpt je in het ordenen van je gedachten. Wat is hier de beste strategie? Als je goed hebt nagedacht over de keuzes die je maakt ben je ook in staat die te motiveren in je dossier. Een klacht die onlangs in de Accountantskamer werd behandeld betrof een accountant die een rapport had opgesteld voor een curator in een faillissement. De directeur van het failliete bedrijf was een oud-collega van de accountant.

De accountant vroeg zich af of hij die opdracht wel kon doen. Hij overlegde met de NBA en besprak het met de curator. Van beide gesprekken maakte hij een notitie in zijn dossier. Hij paste ook de insteek van zijn rapport aan door er hoor en wederhoor aan toe te voegen. De directeur diende vervolgens een klacht in tegen de accountant omdat hij niet objectief zou zijn geweest. Het oordeel van de Accountantskamer was dat de klacht ongegrond was. Mede omdat de accountant zijn professionele oordeelsvorming goed had toegepast en gedocumenteerd."

Met wat voor dilemma's heb je zelf te maken?

"Soms is het verweer op een klacht goed onderbouwd maar zie je in het dossier dat de accountant wel degelijk steken heeft laten vallen. Vaktechnisch klopt er iets niet maar daar is niet over geklaagd. Wat doe je daarmee? Dat is een dilemma. Als Accountantskamer beoordeel je de klacht op basis van wat is aangevoerd door de klager maar je wil in het algemeen belang ook een goede beroepsbeoefening bewaken en de normen en waarden van de beroepsgroep handhaven. Gelukkig zijn we met drie rechters en twee accountants. Daardoor heb je een denktank waarbinnen je over zo'n dilemma kan praten. Hebben we bij dit dossier allemaal hetzelfde onderbuikgevoel? Blijft het voor de accountant een eerlijk rechtmatig proces? Dat adresseren van dilemma's in de raadkamer maakt het werk mooi."