Trustsector
Poortwachters
Volgens de website van branchevereniging Holland Quaestor (HQ) bedraagt de toegevoegde waarde van de trustsector 3 miljard euro per jaar. De sector bestond in december 2018 uit zo'n 110 kantoren die 205 vergunningen van de Nederlandsche Bank voerden. De omvang en spreiding in de sector is divers, tegenover kleine kantoren met slechts enkele medewerkers staan de Nederlandse vestigingen van internationale organisaties. In totaal worden ongeveer 19.000 vennootschappen beheerd (doelvennootschappen geheten), de toegevoegde waarde van de sector bedraagt ongeveer 3 miljard euro bij een directe werkgelegenheid van 3.500 FTE.
Uitgangspunt bij het toezicht op trustkantoren is dat zij als poortwachters van het Nederlandse financiële stelsel fungeren: het is hun taak om te voorkomen dat dit stelsel wordt misbruikt voor witwassen, terrorisme financiering en ander maatschappelijk onbetamelijk gedrag, waaronder belastingontwijking en –ontduiking.
Trustkantoren dienen deze rol daadkrachtig op te pakken. Dit is de belangrijkste boodschap in het in december 2018 verschenen discussierapport van de NBA met als titel 'Poortwachters'.
Drie observaties en discussiethema's
In het rapport staan drie observaties centraal:
- Maatschappelijke verantwoording is nog onderbelicht.
- Integere bedrijfsvoering is meer dan een handboek.
- Ook de accountant past een poortwachtersrol.
Volgens het discussierapport is transparante verslaggeving over de verleende diensten voor trustkantoren een uitstekende manier om rekenschap af te leggen aan de samenleving. Serieus aandacht schenken aan de in de wet genoemde integere en beheerste bedrijfsvoering betekent het ontwikkelen van nieuw beleid, het invoeren van passende maatregelen en het toetsen op de goede werking daarvan. Hoewel accountants een bescheiden rol in de sector spelen, past ook hen een actieve poortwachtersrol op het gebied van de toegepaste (fiscale) structuren
Elke observatie leidt tot een discussiethema, met bijbehorende stellingen:
- Maatschappelijke verantwoording behoeft inhoud.
- Een maatschappelijk geijkt integriteitsbeleid is onmisbaar.
- Accountants moeten hun rol actief oppakken.
Naar aanleiding van de rondetafelbijeenkomst en de aansluitende commentaarronde heeft de NBA een afrondend memo gepubliceerd.
Een sector in de schijnwerpers
Ondanks verbeteracties in de afgelopen jaren, waaronder het CTC-Keurmerk van de Stichting Assured Quality & Trustworthy Organisations (AQTO) kampt de sector met een imagoprobleem. De basis voor de opkomst van de trustsector is gelegen in het fiscale vestigingsklimaat van Nederland. Dit is tegelijk de achilleshiel: de politieke discussies richt zich vooral op de fiscale structuren waaraan de trustkantoren uitvoering geven. Hierbij is sprake van een verschuivende maatschappelijke ethiek. Hoewel ondernemingen niet verplicht zijn om maximaal belasting af te dragen, heerst de verwachting dat elke onderneming tenminste een acceptabele hoeveelheid (fair share) betaalt. Fiscale structuren die erop gericht zijn om de totale belastingdruk van een internationaal concern te minimaliseren worden in de huidige publieke opinie als onwenselijk aangemerkt, ook al passen ze formeel gezien binnen de bestaande wettelijke grenzen.
Naar aanleiding van diverse onderzoeken van de Nederlandsche Bank (DNB) en het verslag van de Parlementaire ondervragingscommissie Fiscale constructies (POFC) met de titel Papieren werkelijkheid werd daarom in maart 2018 de Wet toezicht trustkantoren 2018 ingediend, die op 1 januari 2019 in werking is getreden. De komende jaren zal moeten blijken in hoeverre de wet bijdraagt aan het vertrouwen in de sector.