Aan de slag met cultuur en de kwaliteit van oordeelsvorming

De verschillende video’s van getekend bieden inspiratie voor toepassing in de praktijk. De interviews of fragmenten kunnen worden besproken in afdelings- of teams bijenkomsten, maar ook in trainingen of 1 op 1 gesprekken in de performance cyclus.

Als we kijken naar de kenmerken van ‘de ethisch competente accountant’ in het moreel besluitvormingsmodel kunnen we de fragmenten samenbrengen en clusteren naar verschillende onderdelen uit het model:

Probleemidentificatie: Herken jij belangrijke signalen?

Ziet de accountant een probleem ook daadwerkelijk als een moreel beslissingsprobleem? De ethisch competente accountant is in staat om de relevante morele beslissingsproblemen te herkennen in verschillende situaties. Dit vereist sensitiviteit voor expliciete en impliciete signalen uit de omgeving. 

Bespreek vragen 
•    Welke signalen ben jij in de praktijk tegengekomen? 
•    Wat gebeurt er bij jou als je een signaal tegenkomt?
•    Wat doe je als je signalen tegenkomt? Met wie deel je deze signalen? 
•    Heb je wel eens signalen gemist? Zo ja, wat heb je daarvan geleerd voor de toekomst?

Oordeelsvorming: Hoe beslis jij het juiste?

De ethisch competente accountant consulteert collega’s en beroepsgenoten, staat open voor de inzichten van externe deskundigen, en stelt gericht vragen, niet alleen om mogelijk ontoereikende kennis aan te vullen, maar ook om de eigen oordeelsvorming aan die van anderen te toetsen. 

Bespreek vragen

•    Hoe bepaal je je eigen deskundigheid?
•    Hoe voelt het voor jou om anderen in te schakelen?
•    Hoe zorg je voor dat je blijft openstaan voor ander gezichtspunt?
•    Mag jij twijfelen van jezelf? En van je leidinggevende?
•    Hoe gaan jullie als team om met twijfel?

Mentale modellen: Ben jij je bewust van persoonlijke veronderstellingen en aannames?

Mentale modellen zijn diepgewortelde veronderstellingen, generalisaties, of beelden die van invloed zijn op hoe wij naar de wereld kijken en op die wereld reageren in de vorm van gedragingen Een mentaal model helpt om een complex probleem te versimpelen en heeft vaak de vorm van een eenvoudige vuistregel.

Bespreekvragen: 
•    Noem een mentaal model dat op jou van toepassing is
•    Hoe beïnvloedt jouw achtergrond (waar je vandaan komt) je werk?
•    Welke karaktertrekken zijn kenmerkend voor jou? In hoeverre zijn ze helpend of soms belemmerend in je werk?
•    Welke ervaringen uit het verleden hebben invloed op jouw werk? 

Het juiste doen: Hoe voorkom je onjuiste evaluaties en inschattingen?

Elk probleem heeft voor de accountant een bepaalde morele intensiteit. Morele intensiteit is de mate waarin de beslisser een op te lossen probleem ervaart als een probleem dat verschillende oplossingen heeft die alle zowel nadelen als voordelen hebben maar waarbij de ene keuze vanuit ethisch oogpunt bezien beter is dan de andere.

Bespreekvragen: 

•    In welke mate kun jij je inleven in het probleem? Helpt dat?
•    Hoe kun je de waarschijnlijkheid van een oorzaak goed inschatten?
•    Wat zijn ongeschreven regels binnen jouw professionele omgeving?
•    Voel jij je vrij om je uit te spreken als dat nodig is om het juiste te doen?

Reflectie: Welke impact heb jij gemaakt?

Bij het uitvoering geven aan de gevormde intentie beschikt de accountant over een arsenaal aan strategieën en technieken om die intentie om te zetten in de daadwerkelijke beslissing. De ethisch competente accountant staat daarbij kritisch ten opzichte van de morele beslissing en staat open voor feedback op die beslissing. 

Bespreekvragen:

•    Hoe vaak staan jullie als team stil bij lastige situatie?
•    Kun je een situatie omschrijven waar je meer impact had kunnen hebben? 
•    Is er een les die je geleerd hebt de afgelopen periode die je wilt delen?