FAQ's Permanente Educatie (PE)

De NBA erkent dat er perioden kunnen zijn waarin de PE-activiteiten minder zijn, bijvoorbeeld bij bijzondere omstandigheden als ziekte of zorg voor een naaste.

Beschrijf in het portfolio wat de mogelijkheden voor professionele ontwikkeling zijn in jouw omstandigheden. Schroom niet om in jouw portfolio te benoemen op welke wijze jouw verminderde zakelijke inzetbaarheid gevolgen heeft voor de wijze waarop jij invulling geeft aan jouw beroepsontwikkeling.

Is het voor jou desalniettemin onmogelijk om aan de PE-verplichting te voldoen, neem dan contact op met de PE-helpdesk via e-mail: pe@nba.nl of telefonisch via 088 - 496 03 52. Of vul direct het online ontheffingsformulier in. Je ontvangt binnen zes weken een schriftelijke reactie op je verzoek. 

Ja, de PE-verplichting geldt onverkort als je langdurig in het buitenland werkzaam bent. Uiteraard is het toegestaan invulling te geven aan de PE-verplichting in het land waarin je werkzaam bent. Je kunt kiezen voor klassikale opleidingen, maar ook voor intervisie, learning on the job, coaching, e-learning en zelfstudie. Alle activiteiten die nodig zijn om jouw eigen werkzaamheden nu en in de toekomst te kunnen uitvoeren en om maatschappelijk relevant te blijven kun je in jouw portfolio beschrijven.

Als sprake is van een verplicht PE-onderwerp komt een accountant die langdurig in het buitenland werkzaam is, in sommige gevallen voor een ontheffing in aanmerking.

Neem dan voor meer informatie contact op met de PE-helpdesk. Indien u voor een dergelijke ontheffing in aanmerking komt, moet u een gemotiveerd verzoek indienen via het 'Formulier voor ontheffingsverzoeken'.

De NBA beoordeelt of de PE-activiteiten in voldoende mate bijdragen aan de professionele ontwikkeling van de individuele leden, zie NVPE artikel 5. De beoordeling kan luiden dat aan de verplichting is voldaan, of dat het portfolio voor verbetering vatbaar is. Het lid is verplicht de aanwijzingen van de NBA voor een aanpassing van het PE-portfolio of een instructie voor het opstellen van een volgend PE-portfolio op te volgen.

Ja, je bent onverkort PE-plichtig. Als je nog werkzaamheden, van welke aard en/of omvang dan ook verricht, ben je volgens de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA) afhankelijk van de aard van die werkzaamheden óf openbaar, intern dan wel overheidsaccountant óf accountant in business. Je stelt jaarlijks een PE-portfolio op, want uiteraard verwacht de NBA van je dat je in ieder geval op de hoogte blijft van voor jou relevante wet- en regelgeving en wellicht heb je nog meer leerdoelen. Het is wel mogelijk dat je PE-portfolio qua omvang en inhoud beperkter is dan gemiddeld. Assessoren houden rekening met jouw werkomstandigheden tijdens het beoordelingsproces.

Mogelijkerwijze kom je wel in aanmerking voor een ontheffing van de verplichting tot het volgen van een cursus/training inzake een verplicht PE-onderwerp. Neem dan contact op met de PE-helpdesk via e-mail: pe@nba.nl of telefonisch via 088 - 496 03 52. Of vul direct het online ontheffingsformulier in. Je ontvangt binnen zes weken een schriftelijke reactie op je verzoek.

Gedurende het jaar waarin je wordt ingeschreven in het accountantsregister, ben je niet PE-plichtig. De PE-verplichting gaat in vanaf 1 januari volgend op het moment van inschrijving in het accountantsregister.

Als je van functie verandert gedurende het jaar, dan reflecteer je tussentijds op jouw PE-portfolio. Je beschrijft welke leerresultaten je hebt behaald en welke leerdoelen je niet zult behalen, doordat deze in jouw nieuwe functie niet meer relevant zijn. Voor de resterende maanden van het jaar stel je nieuwe of aangepaste leerdoelen op met bijbehorende voorgenomen leeractiviteiten waarop je aan het einde van het jaar reflecteert. Als je minder dan drie maanden voor het einde van het jaar van functie verandert, kun je er ook voor kiezen de resterende maanden van het jaar toe te voegen aan het volgende PE-portfolio, zodat jouw eerste portfolio bij jouw nieuwe werkgever eenmalig een periode van meer dan 12 maanden beslaat.

Let op: zorg ervoor dat je blijft beschikken over je eigen PE-portfolio en download dit document zonodig uit het systeem van je voormalige werkgever. 

Nee, in dat geval is de PE-verplichting niet op jou van toepassing. De PE-verplichting geldt tot het moment dat je jouw inschrijving bij de NBA wijzigt naar ‘lid zonder arbeidsinkomen’. Als je op een later moment herintreedt, ben je verplicht op MijnNBA jouw nieuwe functie en ledengroep te melden en krijg je direct weer te maken met een PE-verplichting.

Nee, je mag ook kiezen voor een andere periode van 12 aaneengesloten maanden, bijvoorbeeld om aan te sluiten bij het boekjaar of de HRM-cyclus binnen jouw organisatie. De NBA informeert de leden over het PE-portfolio per kalenderjaar. Als je kiest voor een afwijkende periode ben je zelf verantwoordelijk om binnen drie maanden na aanvang van de periode een plan van aanpak op te stellen en uiterlijk één maand na afloop de reflectiefase af te ronden.

Belangrijk dat je zorgt voor een aansluiting van jouw PE-portfolio’s als de periode verandert waarin je jouw PE-portfolio bijhoudt. Dit kan door over de tussenliggende maanden een verkort PE-portfolio op te stellen of door eenmalig te werken met een verlengd PE-portfolio.

De PE-verplichting is vastgelegd in de Nadere voorschriften permanente educatie 2019. Deze voorschriften en de bijbehorende toelichting kun je hier vinden.

De NBA stelt een PE-tool ter beschikking om jouw portfolio in bij te houden. De vastlegging van het portfolio is vormvrij, het is ook mogelijk dat jouw werkgever hiervoor een systeem beschikbaar stelt of dat je het zelf handiger vindt het portfolio bij te houden in een Word- of Excelbestand. In het portfolio moeten in ieder geval de onderstaande vragen uit de Nadere Voorschriften Permanente Educatie (NVPE) beantwoord worden:

1. Wat je werkzaamheden zijn
2. Welke leerdoelen jij per werkzaamheid hebt voor het komende jaar
3. Welke PE-activiteiten je van plan bent om te gaan verrichten in het kader van de door jou geformuleerde leerdoelen
4. De wijze waarop je aan de leerdoelen gewerkt hebt
5. De behaalde leerresultaten

Eventuele bewijzen van de leeractiviteiten (certificaten, verslagen etc.) bewaar je ook bij het portfolio.

Je beheert jouw eigen portfolio: op 1 april heb je je plan van aanpak gereed en uiterlijk op 31 januari druk je op de compliance knop op MijnNBA.nl om te verklaren dat je aan de PE-verplichting hebt voldaan. Je levert jouw portfolio alleen in als de NBA daar om vraagt.

Het portfolio is een dynamisch document waaraan in de loop van het jaar aanvullingen en wijzigingen kunnen worden toegevoegd. Als je in de loop van het jaar nieuwe ideeën hebt over leeractiviteiten die je wilt ondernemen, voeg deze dan toe aan het portfolio.

Het nieuwe PE model heeft als uitgangspunt dat jij als professional zelf het beste weet welke leeractiviteiten je moet ondernemen en hoeveel tijd je daar aan besteedt. Je hebt verantwoordelijkheid en keuzevrijheid in de vorm en inhoud van de PE-activiteiten.

Kortom: hoe jij vorm geeft aan de eigen beroepsontwikkeling is aan jou. Je kunt kiezen voor klassikale opleidingen, maar ook voor intervisie, learning on the job, coaching, e-learning en zelfstudie. Alle activiteiten die nodig zijn om jouw eigen werkzaamheden nu en in de toekomst te kunnen uitvoeren en om maatschappelijk relevant te blijven kun je in jouw portfolio beschrijven.

De enige verplichting is dat je jouw leerdoelen en leeractiviteiten afstemt op jouw eigen beroepspraktijk en je ze vastlegt in het PE-Portfolio. Daarin geef je ook aan wat je geleerd hebt: welke kennis, vaardigheden of houding heb je verworven of aangescherpt dit jaar en wat merk je in jouw beroepspraktijk van jouw professionele ontwikkeling? 

Het is mogelijk om meerjarige leerdoelen te formuleren, bijvoorbeeld als u een opleiding volgt, of aan een groot leerzaam project werkt. Het blijft evenmin zaak om deze leerdoelen jaarlijks op te nemen in het portfolio.

Raadpleeg de handleiding en de voorbeeld-portfolio’s voor tips en tricks.

Het aantal leerdoelen hangt mede af van de omvang van de leerdoelen. De ervaring leert dat accountants gemiddeld uitkomen op drie tot zes leerdoelen. Een lager aantal is mogelijk indien bijvoorbeeld een langdurige studie wordt gevolgd, of in het geval dat je binnenkort stopt met werken. Meer leerdoelen, met een beperkter aantal leeractiviteiten per leerdoel is uiteraard ook mogelijk.

Ja, het is verplicht je verrichte leerinterventies aannemelijk te maken. Conform artikel 4 van de NVPE moet je onderbouwende stukken van verrichte PE-activiteiten (deelnamebewijzen, verslagen, etc.) bewaren. Daarnaast draagt ook je reflectie in het PE-portfolio bij aan het aannemelijk maken van de leeractiviteiten.

In de NBA-omgeving zijn twee verschillende PE-tools te vinden. Als je inlogt op MijnNBA.nl kom je bij de NBA Online PE-portfolio. Log je in op nbaopleidingen.nl/pe-tool, dan kom je bij de PE-tool van NBA Opleidingen. Beide tools zijn niet gekoppeld. In het PE-portfolio op MijnNBA.nl vind je een invulformulier zonder mogelijkheden om documenten (zoals deelnamebewijzen) te uploaden. De PE-tool van NBA Opleidingen biedt wel de mogelijkheid om documenten toe te voegen aan jouw PE-portfolio. Ook is de tool van NBA Opleidinen gekoppeld aan een App. De vastlegging van het PE-portfolio is vormvrij en kan derhalve in een van deze applicaties, maar je kunt ook gebruikmaken van een eigen document of een applicatie van een andere (service)organisatie of jouw werkgever. Het staat je desgewenst vrij om tussentijd te wisselen van applicatie.

Indien je een leerdoel niet hebt behaald, kunnen daar verschillende redenen aan ten grondslag liggen. In jouw PE-portfolio licht je toe waarom je het leerdoel niet hebt behaald, bijvoorbeeld omdat de gevolgde cursus onvoldoende aansloot op het leerdoel, of dat het leerdoel niet meer relevant was nadat je van functie bent veranderd. Ook geef je aan of het desbetreffende leerdoel al dan niet relevant blijft en of je dit meeneemt in jouw volgende PE-portfolio. Het is niet de bedoeling om leerdoelen uit jouw PE-portfolio te schrappen als je deze niet hebt behaald.

Indien mogelijk raden wij u aan om een alternatieve leeractiviteit in te plannen die het desbetreffende leerdoel ondersteunt. Mocht dat niet mogelijk zijn, dan geeft u in uw PE-portfolio een toelichting waarom u het achterliggende leerdoel niet heeft behaald en hoe u daar alsnog invulling aan denkt te gaan geven.

Je bent verplicht jouw PE-portfolio’s minimaal zes jaar te bewaren. Mogelijkerwijze wordt deze termijn in de toekomst verlengd naar 10 jaar, omdat de NBA qua bewaartermijn aansluit bij de tuchtrechtspraak.

Nee, deze service biedt de NBA niet. Aan de hand van de Handleiding PE-portfolio en aldaar gepubliceerde voorbeelden word je geacht jouw PE-portfolio te kunnen opstellen.

Ja, in 2024 is het onderwerp Duurzaamheid als verplicht thema aangemerkt. 

Ja, als sprake is van een verplichte cursus met voorgeschreven leerdoelen, dan kun je deze opnemen in jouw PE-portfolio en in de reflectiefase beschrijf je jouw behaalde leerresultaten.

In het geval dat voor jou een verplicht thema geldt, dan neem je in het plan van aanpak van jouw PE-portfolio een zelfgekozen leerdoel over het verplichte onderwerp op, alsmede een of meerdere voorgenomen leeractiviteiten. In de reflectiefase beschrijf je de behaalde leerresultaten.

Je bent verplicht een vastlegging van jouw PE-verplichting te doen vanaf het moment dat je PE-plichtig bent. Als de vastlegging van het PE-portfolio bij jouw werkgever op een later moment start, dan zul je in overleg met jouw werkgever of op eigen initiatief zorg moeten dragen voor een vastlegging van jouw PE-verplichting over de maanden voorafgaand aan de start van jouw eerste volledige PE-portfolio, bijvoorbeeld door voor die periode een verkort PE-portfolio op te stellen.

Het persoonlijk rapport is te downloaden na 1 uur in de MijnNBA omgeving. Indien het linkje niet verschenen is, neem dan contact op met pe@nba.nl.

Ja, je kunt de tool meerdere keren invullen. Een nieuwe rapportage overschrijft echter een eerder rapport. NBA raadt je derhalve aan een ontvangen rapportage eerst op te slaan op jouw eigen computer alvorens je de zelfevaluatie een tweede keer invult.

Nee, de NBA verwacht per leerdoel een reflectie. De kern van de reflectie heeft betrekking op de behaalde leerresultaten in relatie tot jouw beroepspraktijk. Het is niet noodzakelijk om op iedere verrichte leeractiviteit afzonderlijk te reflecteren.

Als je door bijzondere omstandigheden (bijvoorbeeld ziekte) onverhoopt minder invulling hebt kunnen geven aan jouw PE-verplichting dan vooraf gedacht, dan kun je dit kort beschrijven in jouw PE-portfolio, bij voorkeur zonder vermelding van medische informatie. In dit geval geef je wel een compliance-verklaring af na afloop van het PE-jaar.

Zijn omstandigheden dusdanig ernstig geweest dat je in het geheel of nagenoeg geen invulling hebt kunnen geven aan jouw PE-verplichting, dan kun je een ontheffingsverzoek voor de PE-verplichting op basis van bijzondere omstandigheden indienen. Als de ontheffing wordt toegewezen, hoef je over het desbetreffende PE-jaar geen compliance-verklaring af te geven.

Je stelt jouw PE-portfolio op in een periode van 12 maanden. De reflectiefase moet uiterlijk 1 maand na afloop van deze periode worden afgerond.

Nee, het gebruik van STARR of Korthagen in de reflectie is niet verplicht, maar de NBA ziet deze reflectiemethodes als een goede manier om jouw leerresultaten in relatie tot jouw beroepspraktijk stapsgewijs in kaart te brengen. Het gebruik van een beproefde reflectiemethode voorkomt dat je onverhoopt alleen op de inhoud van de gevolgde leeractiviteiten reflecteert.

Voorbeelden van andere reflectiemethodes zijn: HEEL, Gibbs of  Bateson & Dilts.

Je vindt de compliance-verklaring op MijnNBA onder het tabblad PE-compliance. Je geeft jaarlijks uiterlijk op 31 januari de compliance-verklaring PE af, ook in het geval dat je jouw PE-portfolio in een andere periode bijhoudt dan in het kalenderjaar.

Ongeacht de periode waarin je jouw PE-portfolio opstelt, geef je jaarlijks uiterlijk op 31 januari op MijnNBA de compliance-verklaring af. Als je jouw PE-portfolio niet per kalenderjaar opstelt, dan heeft de verklaring betrekking op het PE-portfolio dat je in het achterliggende kalenderjaar hebt afgerond.

In het geval je niet alle leerdoelen hebt behaald, bijvoorbeeld doordat een gevolgde leeractiviteit minder opleverde dan je had verwacht ofwel in geval van bijzondere omstandigheden, dan beschrijf je in de reflectiefase in hoeverre je invulling hebt kunnen geven aan het desbetreffende leerdoel en op welke wijze je voornemens bent invulling te gaan geven aan het resterende deel van het leerdoel. Na het afronden van de reflectie ben je gerechtigd om de compliance-verklaring af te geven.

In dit geval adviseren wij je om contact op te nemen met de NBA om jouw situatie te bespreken via de PE-servicelijn: tel. 088-4960352, e-mail: pe@nba.nl. 

De NBA nodigt maandelijks per brief leden uit om het PE-portfolio in te dienen. Dit betreft het laatst afgeronde PE-portfolio en de daarbij behorende stukken waarmee je je leerinterventies aannemelijk maakt. 

Het is niet mogelijk om bezwaar te maken, tenzij je onderaan de brief een bezwaarclausule aantreft. Wel kun je contact opnemen met het team PE met het verzoek om een nadere uitleg van de beoordeling.

Als je deel uitmaakt van de steekproef vraagt de NBA je om een pdf van jouw PE-portfolio in te dienen alsmede daarbij behorende stukken, waarmee je je leerinterventies aannemelijk maakt. 

Hierbij kun je denken aan deelnamebewijzen, slides van een gevolgde presentatie, een samenvatting van gelezen literatuur, notulen van een bijgewoonde vergadering, etc.

Feitelijk gaat het om stukken waarmee je aannemelijk maakt dat je een in het PE-portfolio opgenomen leeractiviteit hebt verricht. Mocht je geen onderbouwende stukken inleveren bij een of meerdere verrichte leeractiviteiten dan word je verzocht dit toe te lichten.

Je kunt jouw PE-portfolio met de daarbij behorende stukken indienen via de NBA-website.

Nee, het beoordelingsformulier wordt niet gedeeld met leden. Je ontvangt het eindoordeel per brief vergezeld met eventuele feedback op jouw PE-portfolio.

Jouw PE-portfolio wordt door twee assessoren beoordeeld. De beoordeling vindt plaats aan de hand van een standaard beoordelingsformulier op basis van de rubrics-methode. De rubrics zijn gebaseerd op de stappen zoals je deze aantreft in de Handleiding PE-portfolio.

De rubrics-methode wordt gebruikt om de subjectiviteit van beoordelingen zo beperkt mogelijk te houden. Indien de beoordeling van de twee assessoren tot een afwijkend oordeel leidt, zal nog een derde assessor jouw PE-portfolio beoordelen. De beoordeling is zowel onderwijskundig als inhoudelijk van aard.

Als jouw PE-portfolio valt in de categorie ‘voor verbetering vatbaar’ geeft de NBA jou adviezen om verbeterstappen te zetten in jouw (toekomstige) PE-portfolio’s. De beoordeling van jouw PE-portfolio leidt in dit geval tot een grotere kans dat jouw PE-portfolio binnen enkele jaren nogmaals deel uitmaakt van de steekproef.

Het beoordelingsformulier is een vertrouwelijk document. Dit wordt niet verstrekt aan derden.

Ja, ook in dat geval deelt de NBA eventuele punten van feedback per brief met jou.

Het team PE heeft toegang tot jouw PE-portfolio alsmede de assessoren die jouw PE-portfolio beoordelen. 

Nee, er vindt ook controle op de naleving van de PE-verplichting plaats via de jaarlijks af te geven compliance-verklaring.

Bovendien maakt toezicht op de PE onderdeel uit van de periodieke toetsing door de Raad voor Toezicht en de SRA Reviewcommissie bij accountantskantoren. Als onderdeel van het toetsingsproces wordt gekeken naar de wijze waarop het kantoor het interne toezicht op de naleving van de PE-verplichting heeft ingericht. Op basis van de uitkomst van dit procestoezicht wordt bepaald in welke mate producttoezicht gewenst is op de individuele PE-portfolio’s van accountants werkzaam bij het desbetreffende kantoor.

Alle gegevens in jouw PE-portfolio worden vertrouwelijk behandeld door de NBA. De NBA vraagt je op dit punt ook zelf rekening te houden met de bewoordingen die je kiest. Mocht sprake zijn van (gevoelige) informatie dan kun je namen uiteraard anonimiseren. In geval van bijzondere omstandigheden verzoeken wij je om geen medische informatie te delen in jouw PE-portfolio. Desgewenst kun je telefonisch contact opnemen met het team PE via 088-4960352 om jouw situatie mondeling toe te lichten.

Nee, ook SRA speelt hierin een rol. De Reviewcommissie van SRA voert kantoortoetsingen uit en beoordeelt daarbij ook de werking van het PE-systeem binnen het desbetreffende kantoor. Op basis van de uitkomst van dit procestoezicht trekt de SRA ter plekke een steekproef onder de accountants die werkzaam zijn bij het desbetreffende kantoor. SRA beoordeelt het PE-portfolio van deze accountants op onderwijskundige en inhoudelijke gronden op basis van het NBA-beoordelingsformulier. 

De uitkomst van de beoordeling wordt schriftelijk naar je teruggekoppeld. De uitkomst van de beoordeling is ofwel dat jouw PE-portfolio voldoet, ofwel dat deze voor verbetering vatbaar is.